Wywłaszczenie nieruchomości to pozbawienie lub ograniczenie, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Taką definicję znajdziemy w ustawie o gospodarce nieruchomościami – podstawowego aktu regulującego wywłaszczenia nieruchomości w Polsce.
Regulującego zarówno wywłaszczenia, jak i odszkodowania za wywłaszczenie, a także warunki zwrotu nieruchomości wywłaszczonej.
W tym wpisie skupię się na wywłaszczeniu nieruchomości, a głównie na tym kiedy i w jakiej formie możemy zostać pozbawieni swojej własności.
Wywłaszczenie możliwe tylko na cel publiczny
Już na poziomie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zagwarantowano obywatelom naszego kraju ochronę własności i dziedziczenia.
W tym samym przepisie (art. 21 Konstytucji RP) ustawy zasadniczej wskazano, że:
Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.
Ingerencja we własność obywatela jest zatem możliwa tylko w określonych sytuacjach, które determinowane są celem publicznym. Władze centralne lub lokalne obowiązane są do dostarczania pewnych usług publicznych, które wiążą się z inwestycjami celu publicznego.
W dużym skrócie – jeśli społeczeństwu potrzebna jest nowa droga, nowa sieć energetyczna, linia kolejowa czy budynki szkolne, ośrodki zdrowi itp., władza może podjąć decyzję o wywłaszczeniu nieruchomości na dany cel.
Jak zdefiniować cel publiczny
Ujmując to w definicje inwestycji celu publicznego będzie to działanie mające na celu realizację celów publicznych (określonych przede wszystkim w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami) o znaczeniu lokalnym, ponadlokalnym, krajowym i metropolitalnym, np.:
I tak dalej, bowiem ustawodawca wskazał, że mogą to być też inne cele określone w odrębnych ustawach.
Katalog ten jest zatem aktualizowany w zależności od zadań inwestycyjnych stawianych sobie przez władze, dla przykładu takim poszerzeniem była w ostatnim czasie budowa zabezpieczenia na granicy czy inwestycje energetyki jądrowej.
Wywłaszczenie powinno poprzedzić odbycie rokowań
Ustawa o gospodarce nieruchomościami przewiduje odbycie rokowań przed wywłaszczeniem nieruchomości w drodze decyzji administracyjnej. Wydanie decyzji przez organ stanowi bowiem jednostronny akt władczy dokonywany w obliczu braku możliwości nabycia nieruchomości w dobrowolny sposób z uwagi na brak zgody wywłaszczanego obywatela.
Rokowania służą ustaleniu przez organ oraz strony, czy istnieje możliwość porozumienia co do warunków wywłaszczenia i wysokości odszkodowania. Możliwe jest zatem nabycie w drodze umowy praw do nieruchomości przez władze bez konieczności wydawania decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości.
Jest to oczywiście dobrowolne, a rokowania powinny być okazją dla obywatela do uzyskania słusznego odszkodowania (ceny nabycia) w rozsądnym czasie.
W praktyce bywa z tym różnie.
Zaś gdy na drodze rokowań nie uda się stronom dojść do porozumienia dochodzi do wszczęcia postępowania administracyjnego w celu wydania decyzji.
Wywłaszczenie w drodze decyzji
Wywłaszczenie nieruchomości następuje w drodze decyzji odpowiedniego organu administracji publicznej. W obecnym stanie prawnym będą to zazwyczaj: starosta powiatowy lub wojewoda.
Wywłaszczany właściciel nieruchomości jest stroną postępowania administracyjnego, może składać w nim swoje wnioski, formułować żądania.
Forma wywłaszczenia drogą decyzji administracyjnej łączy się nieodzownie z naszym prawem do odwołania od decyzji organu, a także prawem do sądu.
Niezadowolona strona postępowania może odwołać się od niej do organu wyższego stopnia, a w dalszej kolejności złożyć skargę do sądu administracyjnego na decyzję organu II instancji.
***
Spełnienie warunków formalnych do wywłaszczenia przez ograny to oczywiście wierzchołek góry lodowej. Warto sprawdzić czy dochowano procedury, a w jej obliczu przygotować się na kolejne kroki.
Jeśli masz pytania, lub stoisz w obliczu wywłaszczenia nieruchomości, napisz do mnie: adwokat@kancelariazak.com
Jakub Żak
adwokat
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }