Dla usprawnienia procesów realizacji inwestycji drogowych i przejmowania nieruchomości pod drogi publiczne polski ustawodawca uchwalił tzw. specustawę drogową. Pod tą nazwą znana jest ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Na jej podstawie wydawane są tzw. ZRID-y, które z kolei oznaczają decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.
Specustawa przewiduje specjalny tryb wywłaszczania nieruchomości na cele drogowe oraz wypłaty odszkodowania za taką nieruchomość.
Wywłaszczenia te są dość powszechne, a mimo celu jakim było uproszczenie procedur sprawiają one wiele kłopotów obywatelom.
Wydanie decyzji o ZRID
Pytania wywłaszczonych o dalsze kroki i posiadane prawa często zaczynają się już na tym etapie.
Uproszczenie procedury w tym etapie polega bowiem na tym, iż decyzji tej organ nam nie doręczy. Zamiast tego właściciel nieruchomości objętej zezwoleniem otrzyma od organu zawiadomienie o jej wydaniu.
Z zawiadomienia nie poznamy treści rozstrzygnięcia, a wskazanie miejsca, w którym można zapoznać się z jego treścią. Decyzję o ZRID wydaje Wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo Starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych.
Termin otrzymania zawiadomienia jest bardzo istotny, ponieważ to od momentu jego odebrania biegnie termin ewentualnego odwołania się od decyzji.
Nastręcza to wielu problemów, gdyż organ doręcza zawiadomienie na adres widniejący tzw. katastrze nieruchomości, czyli ewidencji gruntów i budynków. Nieaktualność adresu w ewidencji może oznaczać, że przesyłka za zawiadomieniem nie trafi do nas i zostanie uznana za doręczoną.
Ponadto, sami musimy z treścią decyzji się zapoznać, na całe szczęście są one najczęściej dostępne za pośrednictwem stron internetowych organu lub zarządcy drogi.
Sama decyzja zawiera szereg rozstrzygnięć związanych z inwestycją drogową zezwala się na jej przeprowadzenie według określonych parametrów.
Zatwierdza ona podziały i scalenia nieruchomości, a przede wszystkim określa działki, które przechodzą z mocy prawa na własność Skarbu Państwa lub właściwą jednostkę samorządu terytorialnego z dniem, w którym decyzja ta stanie się ostateczna.
To oznacza, że nie otrzymamy dodatkowej decyzji o wywłaszczeniu naszej nieruchomości, ta bowiem z mocy prawa zostanie nabyta przez Skarb Państwa, kiedy tylko decyzja ZRID stanie się ostateczna.
Ostateczność decyzji ZRID i rygor natychmiastowej wykonalności
Procedura zezwolenia na inwestycję drogową najczęściej obejmuje wiele nieruchomości, a tym samym wiele osób staje się stroną postępowania.
Decyzja ZRID, aby przejąć własność nieruchomości nią objętych musi nabrać tzw. waloru ostateczności. Oznacza to tyle, że nikt się od niej nie odwoła lub odwołanie z uwagi na wyczerpanie środków już nie przysługuje.
Przy wielu podmiotach będących stronami postępowania zazwyczaj ktoś się odwołuje, a odwołanie wywołuje skutki dla wszystkich wywłaszczonych. Z uwagi na odwołanie decyzja nie stanie się ostateczna, nastąpi to dopiero kiedy organ wyższego stopnia utrzyma w mocy zaskarżoną decyzję – jeśli ją uchyli nadal nie stanie się ona ostateczna.
Czy to oznacza, że odwołanie choć jednej osoby wstrzyma całą inwestycję? Taka sytuacja oznaczałby, że droga nie będzie budowana, nieruchomości nie zostały przejęte i nie otrzymamy odszkodowania, nawet kiedy na inwestycję się zgadzamy.
Ustawodawca rozwiązał sprawę w ten sposób, że decyzji ZRID może zostać nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Zdecydowana większość inwestycji dokonuje się właśnie w ten sposób.
Zarządca drogi nie musi wówczas czekać aż decyzja ZRID stanie się ostateczna i może przystąpić do budowy drogi. Właściciele otrzymają odszkodowania wcześniej, co powinno nastąpić w drodze ustalenia odszkodowania przez właściwy organ w 60-dniowym terminie od dnia nadania decyzji ww. rygoru.
Nadanie rygoru niesie za sobą również konieczność niezwłocznego opróżnienia lokali oraz jednocześnie uprawnia zarządcę drogi do objęcia nieruchomości w posiadanie.
Brak zgody na wywłaszczenie nieruchomości – czy warto się odwołać?
Powyższy opis procedury przejęcia nieruchomości w drodze specustawy drogowej pokazuje, iż stosunkowo trudno jest powstrzymać budowę drogi na naszej nieruchomości.
Wiele osób nie zgadza się z samym faktem wywłaszczenia i wówczas może skorzystać z możliwości odwołania się od decyzji ZRID. Jak wskazałem powyżej musi to nastąpić w ciągu 14 dni od zawiadomienia nas jako właściciela nieruchomości o fakcie jej wydania. Możliwość nadania rygoru natychmiastowej wykonalności sprawia jednak, że inwestycja nie dozna w ten sposób obstrukcji.
Oczywiście z własnych praw można, a nawet należy korzystać.
Decyzja ZRID może zawierać błędy i można jej niekiedy stawiać skuteczne zarzuty. Przykładem mogą być zarzuty niezgodności z decyzją środowiskową czy niewłaściwe podziały nieruchomości – np. niezapewniające odpowiedniej komunikacji z innymi działkami.
Część z tych zarzutów może prowadzić do skutecznej zmiany lub nawet uchylenia decyzji ZRID. Należy jednak podkreślić, że część zarzutów przy ich uwzględnieniu doprowadzi jedynie do zmian w inwestycji, a rzadko do odstąpienia od niej.
Praktyka pokazuje też, że niewiele z odwołań rozpatrywane jest pozytywnie.
Mimo to posiadając argumenty warto odwołanie złożyć, a odpowiednie poprowadzenie sprawy może przynieść zamierzony przez nas efekt.
***
Należy pamiętać przede wszystkim, że z momentem wydania decyzji ZRID i nadania jej rygoru natychmiastowej wykonalności rusza procedura ustalenia odszkodowania za nieruchomość.
Tej odpuścić absolutnie nie można, jeśli zależy nam na słusznym odszkodowaniu za naszą nieruchomość.
O tym szerzej w kolejnych wpisach.
Tymczasem, jeśli w Twojej okolicy planowana jest inwestycja drogowa i możesz stracić nieruchomość, warto to skonsultować na wczesnym etapie.
Dane kontaktowe lub formularz znajdziesz na blogu.
Jakub Żak
adwokat
***
Restytucja mienia czy reprywatyzacja?
Postawione w tytule pytanie ma prostą odpowiedź: pierwsze pojęcie jest równoznaczne z drugim. Na blogu będę się nimi posługiwał zamiennie, gdyż słowo reprywatyzacja przyjęło się powszechnie. Sam opowiadam się za używaniem sformułowania „restytucja mienia” i celowo to ono znalazło się w tytule bloga.
Dlaczego zatem warto napisać o definicji tych słów oraz ich etymologii?
Wiele z niej wynika dla obecnego stanu oraz przyszłości reprywatyzacji w Polsce [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }